Forum Miasta Wojcieszów

yanzy

Do niewielkiego Wojcieszowa w powiecie złotoryjskim przybyła z wizytą niecodzienna "atrakcja". W pobliskim miastu nieczynnym kamieniołomie rozgościł się pomurnik. Ten bajecznie kolorowy ptak jest skrajnie nielicznym gatunkiem lęgowym w Polsce. Gnieździ się jedynie w Tatrach i Pieninach (łącznie około 20 par), a pojedyncze osobniki widuje się nieraz w Karkonoszach.

[link widoczny dla zalogowanych]

vodolaz

Widziałem dzisiaj pomurnika, podleciał na chwilkę do mojego okna. Nie zdążyłem pstryknąć fotki, a okazja chyba już się nie powtórzy Sad

Przyjaciel Żubra

Trochę trudno mi sobie wyobrazić pomurnika na parapecie, ale ok. Jakbyś go sfotografował to prawdopodobnie byłoby pierwsze takie zdjęcie w historii Smile

. Tak czy inaczej jakby ktoś widział przypadkiem czarno, czerwono, siwego ptaka żerującego na skałach któregoś z kamieniołomów to proszę o info.

Maniek

W kilka dni później pomurnik był na naszym oknie drugi raz. Na sekundę przysiadł, dosłownie na sekundę, ale widzieliśmy go wyraźnie. Na 200% pomurnik

Gość 2

No coś z tym oknem w murze domu jest, skoro etymologia słowa pomurnik kojarzy z biegającym po murze a w Szwajcarii zamieszkuje i gniazduje na ścianach zamku Chillon czy na ścianie kościoła w Bernie chociaż wiadomo że częściej na skałach.
Niektórzy już upolowali go aparatem w Wojcieszowie
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]
A 1960 już był na polskim znaczku..
[link widoczny dla zalogowanych]

Przyjaciel Żubra

Pewnie, że coś w tym jest. Jest to ptak wysokogórski zamieszkujący piętro turni i to od tych naturalnych "murów" pochodzi nazwa, ale widywany jest również blisko człowieka. Dzieje się tak głównie zimą gdy zlatuje z gór w doliny o łagodniejszym klimacie (chociaż jest także kilka par odbiegających od normy jak zaznaczyłeś). Wtedy w przypadku braku naturalnych wychodni skalnych żeruje w innych miejscach, które przypominają mu turnie. W Zakopanem obserwowane były już osobniki na murach budynków, ale o tym, że jakiemuś góralowi razem z sikorkami na parapet przyleciał literatura milczy Smile

. Dlatego też się dziwię, ale nie mówię, że to nie możliwe. Tym bardziej zdjęcie byłoby ciekawe. Wracając jednak do pomurnika to obserwacja ta jest rzeczywiście niebagatelna bo para pomurników (w listopadzie były dwa ptaki) nie była widziana w tej części Polski od czterystu lat. Ostatni raz parę widziano w Sudetach na początku XVII w. Aż tu nagle 05.11.2008 idę sobie rano koło kamieniołomu na Miłku i słyszę pomurnika. Byłem w ciężkim szoku muszę przyznać Smile

. Potem jak już kilka osób o fakcie powiadomiłem, Wojcieszów stał się na pewien czas stolicą polskiej ornitologii, bo nawet warszawiacy się zjeżdżali Smile

. Ostatni raz widziałem go 11.01.09, ale nie jest powiedziane, że już opuścił nasze strony. Największą zagadką i tak pozostanie skąd te ptaki się u nas wzięły? W zasadzie jest to ptak osiadły, a do tego o bardzo ograniczonym zasięgu (w Polsce tylko Tatry). W polskich ani czeskich Karkonoszach nikt go nie stwierdził (chociaż istnieją niepotwierdzone doniesienia o śpiewie pomurnika w Śnieżnych Kotłach z przed kilku lat) a w Kaczawach to już na pewno nie gniazduje. Tak więc trzeba mieć oczy i uszy otwarte, ptaki mają skrzydła i mogą być wszędzie a jak wiadomo nic nie jest tak nieprzewidywalne jak natura Smile

Maniek

Przyjacielu Żubra, byłeś w szoku słysząc go wśród skał, więc wyobraź sobie moje zdziwienie, gdy zobaczyłem pomurnika na chropowatym tynku przy oknie! Nie było absolutnie szansy na fotkę, dwie wizyty przy naszym oknie były niezapowiedziane Smile

, no i krótkotrwałe. Jak pisał Vodolaz, było to 07. 01. 09, drugi raz - 10.01 lub 11.01. Od tej pory aparat leży na stole przy oknie.
Kilka źródeł podaje, że w Polsce pomurnika można spotkać także w Pieninach, a przynajmniej było tak w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. W jednym ze starych atlasów ptaków spotkałem też określenie tego ptaka jako "pomurnik mentel" - od gwarowej góralskiej nazwy "mentel" - motyl.

miglanc

w Wojcieszowie juz udalo sie zrobic zdjecie pomurnikowi

Data wykonania: 12.11.2008
Miejsce wykonania: Wojcieszów, Góry Kaczawskie
Autor: Paweł Gębski

Gość 2

Przyroda Sudetów
Przypadek zimowania pomurnika Tichodroma muraria w Górach Kaczawskich
/tekst z fragmentu artykułu naszego forumowicza/

W okresie od 5.11.2008 do 26.03.2009 r.w okolicach Wojcieszowa w Górach Kaczawskich obserwowano 1-2 osobników pomurnika Tichodroma muraria. Obserwacja została zaakceptowana przez Komisję Faunistyczną. Po raz pierwszy pomurnika słyszano 5.11.2008 r. w nieczynnym kamieniołomie wapienia na górze Miłek koło Wojcieszowa, jednak dopiero 11.11.08 r. udało się tam zaobserwować jednego ptaka. W następnych dniach 12.11.08 r. (K. Struś, P. Wasiak) oraz 13 i 15.11.08 r. stwierdzono już obecność dwóch osobników. Mimo prowadzonych systematycznych kontroli, w grudniu pomurnik widziany był tylko dwa razy, 8 i 28.12.08 r. Ostatni raz jeden ptak był obserwowany w tym kamieniołomie – 11.01.09 r. Następne dwie obserwacje 26.01.09 i 25.03.09 r. pochodzą już z terenu miejscowości Wojcieszów, gdzie widziano jednego osobnika żerującego wśród zabudowań (W. Patalas – inf. ustna).
Góry Kaczawskie są górami niskimi, ich najwyższy szczyt sięga zaledwie 724 m n.p.m. Jest to masyw o wyjątkowo bogatej strukturze geologicznej. Znajdują się tu największe w Sudetach złoża wapieni, których eksploatacja doprowadziła do powstania różnej wielkości kamieniołomów, dziś w większości nieczynnych. Wyrobiska te są miejscem występowania ciekawych siedlisk kserotermicznych z rzadkimi gatunkami roślin, owadów i mięczaków. Omawiany kamieniołom na górze Miłek o długości ok. 400 m i szerokości od 100 do 300 m, posiada ekspozycję południową i zlokalizowany jest między 390-490 m n.p.m., w większości otoczony jest lasem, a od południa sąsiaduje z doliną Kaczawy i zabudowaniami Wojcieszowa. Znajdują się w nim pionowe urwiska się w nim pionowe urwiska skalne, dochodzące w najwyższych miejscach do ok. 70 m wysokości. Szczeliny i półki skalne porastają kępy zanokcicy murowej Asplenium ruta-muraria, zanokcicy skalnej Asplenium trichomanes oraz kilku gatunków traw i krzewów,głównie irgi zwyczajnej Cotoneaster integerimus.
Część dna kamieniołomu zajęta jest przez zagajniki z udziałem brzozy brodawkowatej Betula pendula oraz kilku gatunków wierzb Salix sp. Dawne poziomy wydobywcze porasta głównie niska roślinność zielna, pojedyncze brzozy, wierzby i modrzewie Larix decidua. Obserwowane ptaki przez większość czasu żerowały, wykorzystując do tego celu głównie wysokie, pionowe skały. Przeszukiwały szczeliny skalne, spękania większych głazów, a także kępy rosnących w szczelinach zanokcic murowych. Omijały bardziej zakrzaczone i zadrzewione części kamieniołomu, gdzie skały zasłonięte były podrostami brzóz i wierzb. Miejscem częstego żerowania była grota, o powierzchni ok. 8 m2 i wysokości 3m. Panujące tam wilgotne warunki, sprzyjały występowaniu muchówek i pająków. Pomurniki żerowały w jej obrębie często, przez dłuższy okres czasu, nawet do kilkunastu minut. Innym miejscem, do którego ptaki systematycznie wracały była nieco osłonięta nisza skalna w połowie najwyższego urwiska,gdzie często odpoczywały i nocowały. Oba ptaki żerowały blisko siebie, bez objawów agresji lub konkurencji pokarmowej. Podczas gdy jeden osobnik zrywał się do lotu, drugi zwykle reagował w ten sam sposób. Ciekawą obserwacją były agresywne zachowania kopciuszków Phoenicurus ochruros, bogatek Parus major i gili Pyrrhula pyrrhula, w stosunku do żerujących pomurników.
W konsekwencji przeganiane i atakowane ptaki zmieniały miejsce żerowania. Podczas kontroli stosowano wabienie (stymulację głosową), ale jedynie w przypadku, gdy przez dłuższy czas nie udawało się zaobserwować żerujących
ptaków. W momencie gdy ptaki zareagowały na odtwarzany śpiew, wabienie przerywano. Podczas wabienia, ptaki okazywały podniecenie i podlatywały w kierunku źródła dźwięku, poruszały się po skałach w jego pobliżu, wykonując
charakterystyczne delikatne przysiady, z częściowo rozłożonymi skrzydłami. Mimo braku bezpośrednich obserwacji można przypuszczać, że ptaki żerowały także na terenie innych kamieniołomów w okolicy Wojcieszowa, gdyż podczas całodniowych kontroli prowadzonych na Miłku, pomurniki często żerowały tutaj tylko przez kilkanaście minut, a następnie odlatywały w kierunku południowo-zachodnim. W celu wykrycia innych miejsc żerowania skontrolowano pozostałe wyrobiska, ale bez oczekiwanego efektu. Pomurnik w Polsce jest gatunkiem niezwykle rzadkim, a jego występowanie w sezonie lęgowym ogranicza się do Tatr (Tomiałojć i Stawarczyk 2003). Na Śląsku jako lęgowy był stwierdzany w XVII i XVIII w. (Schwe nckfeld 1603, Börner 1781 za Dyrcz i in. 1991). Obserwacje zimowe pomurników pochodzą z południowej części kraju, w większości z Podkarpacia i dotyczą pojedynczych ptaków obserwowanych jednokrotnie w różnych siedliskach m.in. w kamieniołomach, na wieżach kościelnych i wśród zabudowań miejscowości (Profus i Matysiak 2009). Opisywana obserwacja jest pierwszym udokumentowanym przypadkiem zimowania pary pomurników w Sudetach od ok. 250 lat. Liczne w Sudetach kamieniołomy, a w szczególności kamieniołomy wapienia, okazują się być dobrym miejscem zimowania dla tego gatunku. Skały węglanowe tworzą warunki bytowania, nawiązujące swoim charakterem do środowisk napotykanych przez pomurniki w Karpatach, cechą wspólną są również bardzo podobne siedliska oraz związane z nimi gatunki bezkręgowców (Borkowsk i 1998, Herbich 2004). Dotychczasowe niezwykle rzadkie obserwacje pomurnika w Sudetach (Dyrcz 1973), mogą być o części wynikiem niedostatecznej penetracji tych terenów.
KLIKNIJ W FOTKĘ!
[link widoczny dla zalogowanych]

Maniek

Dwa zdjęcia pomurnika na parapecie (dokładniej - w górnej części okna) udało się zrobić wiosną 2009. Jest co prawda niewyraźne, robione w wielkim pośpiechu, bo pomurnik siadywał na naszym oknie najwyżej na kilka sekund. Przesłałem jedną z fotek - tą lepszej jakości - Przyjacielowi
Żubra. Niestety nie mam w tej chwili żadnej kopii tej fotki - mój błąd Sad